Nu voet bij stuk houden over rechtsstaatmechanisme
Hongarije en Polen hebben deze namiddag in het comité van de permanente vertegenwoordiging van de lidstaten officieel aangekondigd dat ze de Europese meerjarenbegroting niet zullen goedkeuren. “Deze confrontatie zat er natuurlijk al lang aan te komen,” zegt Europees parlementslid Kathleen Van Brempt. “Het is nu aan de regeringsleiders om voor eens en altijd door de zure appel te bijten. We kunnen het ons niet permitteren dat, nu in de VS Trump eindelijk weggestemd is, we hier in Europa zijn geestesgenoten de rechtsstaat onderuit halen.”
Op de vergadering van de EU ambassadeurs blokkeerden Hongarije en Polen ook de schriftelijke procedure die de EU zal toelaten eigen inkomsten te genereren. Die eigen inkomsten zijn nodig om de leningen die Europa zal aangaan om het COVID-19 herstelfonds te financieren, terug te betalen. De procedure om het zogenaamde rechtsstaatmechanisme goed te keuren werd wél in gang gezet; daar is immers geen unanimiteit voor nodig in de Raad. Polen en Hongarije hebben zich op de vergadering weliswaar verzet tegen dat mechanisme, maar blokkeren kunnen ze het niet. “Precies daarom hanteren ze een vorm van chantage,” zegt Van Brempt. "Ze willen de Europese meerjarenbegroting, waar wel unanimiteit voor vereist is in de Raad tegen houden.”
“We kunnen het echt niet tolereren dat er in de schoot van de Unie lidstaten zijn die afglijden naar de dictatuur. Al jaren vechten we voor een mechanisme om dergelijke lidstaten bij de les te houden, nu het er eindelijk is, kan er niet teruggekrabbeld worden.”
Het dossier zal nu naar de hoogte regionen van de Europese politiek moeten verhuizen, namelijk naar de regeringsleiders op de Raad zelf. Die komen donderdag bijeen middels een videoconferentie. Morgen vergaderen de ministers van Europese zaken van de lidstaten. Op die vergadering zullen Polen en Hongarije allicht opnieuw melden dat ze de begroting willen blokkeren. Wat de mogelijke gevolgen zijn, is vandaag onduidelijk.
“In elk geval moet ons land voet bij stuk houden wat het rechtsstaatmechanisme betreft,” vindt Van Brempt. “We kunnen het echt niet tolereren dat er in de schoot van de Unie lidstaten zijn die afglijden naar de dictatuur. Al jaren vechten we voor een mechanisme om dergelijke lidstaten bij de les te houden, nu het er eindelijk is, kan er niet teruggekrabbeld worden.” Als Polen en Hongarije hun verzet vol houden, dreigt er een ongeziene Europese crisis. “In theorie zijn er in januari dan géén budgetten voor de cohesiefondsen, voor de onderzoeksprojecten in het Horizonprogramma of voor het Erasmusprogramma,” zegt Van Brempt. “Maar ook de middelen van het Herstelfonds, die gekoppeld zijn aan de begroting, komen dan in gevaar. Polen en Hongarije spelen letterlijk met de levens en het welzijn van duizenden Europese bedrijven en gezinnen. Het komt er dus op aan dat de regeringsleiders voor begin december met een oplossing komen, want de begroting moet tijdens de plenaire zitting van december in het Europees parlement goedgekeurd kunnen worden.” Lukt dat niet, dan dreigt er een crisis waarvan de gevolgen door niemand ingeschat kunnen worden.