Europese regeringsleiders nemen bescherming van de democratie niet ernstig genoeg
Hoe pakken we schendingen van de democratie en de rechtsstaat in Europa aan? Die vraag kwam aan bod tijdens de openingszitting van de plenaire vergadering van het Europees parlement in Brussel. “De lidstaten én de Commissie blijven buigen voor autoritaire leiders in de EU,” zegt Europees parlementslid Kathleen Van Brempt. “Als we figuren zoals Viktor Orban hun gang laten gaan, zullen we daar allemaal een prijs voor betalen.”
De Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken (LIBE) roept in een rapport de Raad en de Commissie op om de jaarlijkse rapportage over de toestand van de Rechtstaat in Europa flink uit te breiden. “Onlangs heeft commissaris Reynders een eerste jaarrapport over de rechtstaat gepubliceerd, maar daarin worden landen enkel beoordeeld op de persvrijheid en de werking van justitie. Het parlement wil een nieuw en bindend mechanisme dat lidstaten ook beoordeelt op de toestand van de democratie zelf én de naleving van de grondrechten van EU-burgers.”
Volgens Van Brempt nemen de lidstaten en de Commissie de langzame ondergraving van de democratie, de rechtstaat en de grondrechten in landen zoals Hongarije of Polen niet ernstig genoeg. “De EU is niet doortastend genoeg, met het gevolg dat mensen als Orban hun autoritaire wil kunnen opleggen aan de rest van de lidstaten. Hongarije is vandaag géén democratie meer. Ook Polen gaat dezelfde weg op. Het is een absoluut drama dat we dat moeten zeggen over een lidstaat van de Unie.
“Halfslachtige maatregelen zullen autoritaire figuren zoals Orban niet tegen houden. Erger zelfs, het laat would be autocraten in de rest van de EU dromen van hun eigen autoritaire regime. ”
Ook Human Rights Watch meldde onlangs dat ‘tien miljoen Europeanen onder een autoritair bestuur moeten leven’. De EU heeft vandaag eigenlijk geen enkel ernstig mechanisme om lidstaten die de democratie aan hun laars lappen te sanctioneren. Het parlement wil daarom dat lidstaten die de rechtstaat schenden minder of géén Europees geld meer ontvangen. Je kan immers niet de vruchten van de Unie willen plukken en tegelijk de grondwaarden van diezelfde Unie met de voeten treden. Maar ook hier rijdt de Raad met de rem op. Het voorstel van Duitsland om lidstaten te sanctioneren, geldt enkel als die lidstaten de financiële belangen van de Unie schaden. Duitsland stelt dus een soort antifraude-mechanisme voor. Daar is geen enkele rechter die ontslagen wordt, geen enkele LGTBI-burger die bedreigd wordt en geen enkele journalist die monddood wordt gemaakt mee gebaat. "
Halfslachtige maatregelen zullen autoritaire figuren zoals Orban niet tegen houden. Erger zelfs, het laat would be autocraten in de rest van de EU dromen van hun eigen autoritaire regime. We hebben daarom echt nood aan een jaarlijkse onafhankelijke analyse van alle schendingen van de democratie, de rechtstaat en de grondrechten, met dwingende aanbevelingen vanwege de Commissie en bindende doelstellingen voor de uitvoering van die aanbevelingen.
Wie zich niet schikt naar de Europese regels van de democratie moet een ernstige sanctie boven het hoofd hangen.”