Fit for 55? Wat staat er morgen op het spel in het Europees Parlement.

Morgen buigt het Europees Parlement zich in een stemming over acht van de dertien voorstellen van het Fit For 55-pakket. Onder meer de aanscherping en uitbreiding van het Europese emissiehandelssysteem, de koolstofgrenstaks en het sociaal klimaatfonds liggen ter stemming voor. “Dit is een make or break-moment voor het Europese klimaatbeleid,” zegt Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt. 

Een klimaatneutraal Europa tegen 2050 en een minimale uitstootreductie van 55% tegen 2030. Dat zijn de doelstellingen die de Europese Unie zich met de klimaatwet heeft opgelegd. Maar die transitie vraagt ook ambitieuze en moedige keuzes. Daarom kwam de Europese Commissie in juli vorig jaar met het Fit For 55-pakket, een breed pakket van dertien wetgevende initiatieven die Europa moeten helpen om de tussentijdse doelstelling van 2030 te halen. “De Fit For 55 is uniek omdat het over verschillende sectoren en op verschillende domeinen de maatregelen bundelt die nodig zijn om de doelstelling van 55 procent uitstootreductie te halen,” zegt Van Brempt.

Eén van de belangrijkste voorstellen uit het pakket, waarover morgen wordt gestemd, is de herziening en uitbreiding van het Europese emissiehandelssysteem. “Dat systeem, dat al bestond voor de energiesector en de energie-intensieve industrie, wordt nu uitgebreid naar de maritieme scheepvaart en de luchtvaart,” zegt Van Brempt. “Beiden sectoren bleven heel lang buiten schot en hebben nu een bijzonder grote inhaalbeweging te maken om in lijn te komen met de doelstellingen van de Green Deal.” Ook wilt het parlement tegen 2032 af van de gratis uitstootrechten en het aantal beschikbare uitstootrechten sneller terugdringen.

Daarnaast komt er ook een parallel emissiehandelssysteem voor gebouwen en transport. “Als we onze klimaatambitie waar willen maken, zullen ook deze sectoren mee een inspanning moeten leveren,” zegt Van Brempt. Maar het parlement is zich erg bewust van de enorme impact van deze maatregel op Europese gezinnen. “Op een moment dat de energieprijzen de pan uitswingen, heel wat gezinnen het moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen en niet de financiële ruimte hebben om te investeren in energiebesparende maatregelen en woningrenovatie, zou het onverstandig zijn om de energieprijs verder omhoog te duwen. Daarom stelt het parlement voor om dit systeem van emissiehandel eerst in te voeren voor de commerciële sector en pas later voor gewone huishoudens, gekoppeld aan een impactassessment dat moet worden uitgevoerd door de Europese Commissie.”

Toch is Van Brempt tevreden dat het systeem wel overeind blijft. “Wie vandaag al een gerenoveerde en goed geïsoleerde woning of eigen zonnepanelen heeft, staat er goed voor, maar wie dat niet kan betalen, blijft in de kou staan. De transitie kan alleen maar werken als iedereen ook mee kan stappen in dat verhaal,” zegt Van Brempt. De middelen die voortkomen uit het emissiehandelssysteem voor gebouwen en transport zullen voor een deel terugvloeien naar een sociaal klimaatfonds, dat de zwakste gezinnen moet ondersteunen en investeringen in woningrenovatie, energiebesparende maatregelen en duurzaam transport moet stimuleren. Aan lidstaten wordt gevraagd om sociale klimaatplannen op te stellen om ervoor te zorgen dat iedereen wordt meegenomen. “Elke overheid moet zijn verantwoordelijkheid nemen om ervoor te zorgen dat niemand achterblijft. De rol van nationale overheden om structureel te investeren mag daarbij niet onderschat worden.”

Tot slot komt er ook een koolstofgrenstaks, het zogenaamde carbon border adjustment mechanism. “We leggen Europese bedrijven in het kader van de Green Deal hoge normen op als het gaat over uitstootreductie, maar dan moeten we hen ook beschermen tegen oneerlijke concurrentie,” zegt Van Brempt. “Deze taks moet de CO2-kost van producten die aan lagere normen werden geproduceerd buiten de Europese Unie in rekening brengen wanneer die producten op de Europese markt worden verkocht. Via deze weg geven we ook het signaal aan onze handelspartners dat de tijd van gratis vervuilen voorbij is en vergroot de EU haar impact op wereldwijde emissies” De Commissie stelde voor om te starten met vijf sectoren: staal, cement, aluminium, meststoffen en elektriciteit. De bedoeling is dat na verloop van tijd ook de andere sectoren die onder het systeem van de Europese emissiehandel vallen en producten verder in de waardeketen meegenomen worden. De opbrengsten van dat systeem kunnen deels terugvloeien naar onze industrie om duurzame innovatie verder te stimuleren en deels gebruikt worden om klimaatinvesteringen in de minst ontwikkelde landen buiten de Europese Unie te stimuleren. “Zo creëren we een gelijk speelveld voor Europese bedrijven en stimuleren we andere landen om hun economie en industrie te verduurzamen.”

De stemming in het Europees Parlement belooft erg spannend te worden. “Er was vanaf dag één veel tegenwind,” zegt Van Brempt. “Ik hoop dat het Parlement morgen haar verantwoordelijkheid neemt en kiest voor een zo ambitieus en sociaal mogelijke Fit For 55. Met de klimaatwet heeft Europa aan haar burgers beloofd dat ze alles op alles zou zetten om de klimaatverandering aan te pakken. Nu is het moment om de daad bij het woord te voegen en te investeren in échte alternatieven die de hele samenleving ten goede komen. Niet alleen voor de huidige, maar ook voor toekomstige generaties.”