Europese Commissie moet ingrijpen tegen verregaande afbraak van rechtsstaat in Polen
Vandaag debatteerde het Europees Parlement over het arrest van het Poolse Grondwettelijk Hof dat delen van het Europese verdrag onverenigbaar acht met de Poolse Grondwet. “Het Europees Parlement is verenigd in haar vraag aan de Europese Commissie om actie te ondernemen tegen de manier waarop de Poolse regering de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten van Europese burgers onder druk zet,” zegt Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt. “Wat de Poolse PiS-partij vandaag doet is niet enkel een aanval op de fundamenten van de Europese samenwerking, maar ook een aanval op de rechten van haar eigen bevolking.”
De problemen tussen de Poolse regering en de Europese Unie zijn niet nieuw. “De afgelopen jaren hebben we met lede ogen moeten aanzien hoe de ultraconservatieve PiS de onafhankelijkheid van het gerecht, de rol van het middenveld en de rechten van haar eigen bevolking heeft afgebouwd,” zegt Van Brempt. “Genoeg is genoeg. De Europese Commissie en de Europese Raad moet nu eindelijk actie ondernemen.”
Tijdens het debat kwamen onder meer Commissievoorzitter von der Leyen en Pools premier Morawiecki aan het woord. “Von der Leyen spreekt terecht over de rol van de Europese Commissie als verdediger van de verdragen, maar het blijft voorlopig bij mooispraak,” zegt Van Brempt. “Het Europese parlement vraagt al geruime tijd aan de Commissie om het rechtsstaatmechanisme, dat Europese middelen koppelt aan het respect voor de Europese verdragen, te activeren. Als de Poolse regering verder wil raken aan de rechten en vrijheden van de Poolse bevolking en de Poolse democratie, zal dat zonder Europees fondsen zijn.”
“De Poolse regering heeft haar eigen bevolking in de steek gelaten. De Europese Unie moet nu, meer dan ooit, aan de zijde van de Poolse bevolking blijven staan.”
Dat premier Morawiecki die discussie probeert weg te zetten als een meningsverschil tussen Polen en de rest van de Europese Unie is, volgens Van Brempt, een compleet ongeloofwaardig argument. “Uiteraard zijn er heel wat verschillen in hoe we onze democratie en onze rechtssystemen organiseren. Maar de principes waarop die democratie en rechtsstaat gebouwd zijn, blijven dezelfde. De Poolse regering moet dat respecteren. Daartoe heeft ze zich verbonden toen Polen zich aansloot bij de Europese Unie,” zegt Van Brempt.
De Poolse regering wijst daarbij naar arresten van Grondwettelijke Hoven in andere Europese lidstaat. “Maar ook dat is manke vergelijking,” zegt Van Brempt. “Nooit eerder sprak een grondwettelijk hof zich op deze manier uit over de essentie van de Europese samenwerking en de Europese rechtsorde. Bovendien weten we dat het Grondwettelijk Hof in Polen niet onafhankelijk is, maar onder zware politiek druk vanuit de regering functioneert. Daar hebben het Europees Hof van Justitie en het Europees Hof voor de rechten van de mens zich reeds over uitgesproken.”
Volgens Van Brempt moet er nu snel worden ingegrepen. Vorige week keurde de Commissie Juridische Zaken van het Europees Parlement een advies goed over het nemen van juridische stappen om de Commissie te verplichten het rechtsstaatmechanisme te activeren. “De Poolse regering heeft haar eigen bevolking in de steek gelaten. De Europese Unie moet nu, meer dan ooit, aan de zijde van de Poolse bevolking blijven staan.”